Minister Rozwoju i Finansów wydał w dniu 17 marca 2017 roku pierwsze objaśnienia podatkowe. To nowa instytucja, obowiązująca od 2017 r. Wydając je, minister ma obowiązek – podobnie jak w przypadku interpretacji ogólnych – uwzględniać orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zgodnie z ordynacją podatkową ogólne wyjasnienia dotyczące stosowania przepisów podatkowych są fiskalnym zabezpieczeniem dla firm, które się do nich zastosują.

Poniżej, w punktach przedstawiamy streszczenie broszury zamieszczonej na stronie Ministerstwa Finansów:

Objaśnienia podatkowe z 17 marca 2017 r

1/ podmioty zobowiązane do stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia

W broszurze Ministerstwo wypowiedziało się w sprawie podmiotów zobowiązanych do rozliczenia podatku od usług budowlanych na podstawie mechanizmu odwróconego obciążenia. Obowiązkiem objęte są osoby prawne, jednostki niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, zarejestrowane jako czynni podatnicy VAT i nabywające usługę od podwykonawcy. Nabywca musi jednocześnie zadeklarować i odliczyć podatek. Usługi te nie są ograniczone kwotowym limitem transakcyjnym.

Jeśli natomiast podatnik chce sprawdzić status kontrahenta jako czynnego podatnika VAT może złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o wydanie stosownego zaświadczenia (art. 96 ust. 13 ustawy o VAT) albo skorzystać z bazy podatników on-line na stronie Ministerstwa (http://www.finanse.mf.gov.pl/pp/wyszukiwarki).

2/ usługi, których dotyczy mechanizm odwróconego obciążenia

W objaśnieniach rozpisano dane z załącznika nr 14 do ustawy o VAT. Wyjaśniono także, że do oceny danej usługi przydatne będzie posłużenie się Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU). Zdaniem Ministerstwa podatnik może dokonać takiej oceny samodzielnie za pomocą wyszukiwarki na stronie Głównego Urzędu Statystycznego pod adresem:

wyszukiwarka - Klasyfikacje albo wystąpić o opinię Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. Należy pamiętać, że do końca 2017 r. do klasyfikacji usług na potrzeby VAT zastosowanie ma PKWiU z 2008 r.

3/ definicja podwykonawcy – sprawa kluczowa

Ministerstwo w objaśnieniach wskazało również, że ustawa o VAT nie definiuje pojęcia „podwykonawcy”. Analogicznie jak w swoich wcześniejszych stanowiskach odwołano się do powszechnego znaczenia tego słowa wynikającego z wykładni językowej. Zgodnie z definicją zawartą w internetowym wydaniu Słownika języka polskiego: „podwykonawca – to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”. Każdy kolejny podatnik świadczący usługę w szeregu zleceń na rzecz głównego wykonawcy staje się podwykonawcą, niezależnie od liczby podzleceń. Jak wskazało Ministerstwo, fakt zgłoszenia, lub nie, inwestorowi powierzenia prac podwykonawcy, pozostaje bez wpływu na posiadanie statusu podwykonawcy w rozumieniu ustawy o VAT. Status podwykonawcy wynika bowiem bezpośrednio z zawartych pisemnych umów, a w przypadku ich braku – świadczą o tym statusie okoliczności i charakter wykonywanych usług.

4/ dokumentowanie i rozliczanie usług – faktury i rejestry

Minister Finansów udzielił odpowiedzi na pytanie jak rozliczać i dokumentować usługi budowlane objęte odwrotnym obciążeniem. Usługodawca wystawia fakturę z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Faktura nie zawiera kwoty i stawki podatku oraz kwoty brutto. Usługodawca wskazuje tylko podstawę opodatkowania bez wykazywania podatku należnego, który rozlicza nabywca wraz z podatkiem naliczonym. Oznacza to dla usługobiorcy obowiązek zapłaty kwoty netto.

Bez zmian pozostaje zasada, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje u usługobiorcy w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do tych transakcji powstał obowiązek podatkowy. Jednak od 2017 r. zasada ta obowiązuje pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy.

5/ opodatkowanie konsorcjum

W przykładzie wskazanym w objaśnieniach wskazano, iż jeżeli w umowie konsorcjum ustalono, że każdy z konsorcjantów ma do zrealizowania określony zakres robót budowlanych i rozlicza się z tego tytułu z inwestorem to do rozliczeń pomiędzy inwestorem a konsorcjantami mechanizm odwrotnego obciążenia nie znajduje zastosowania. Każdy z konsorcjantów jest bowiem bezpośrednim wykonawcą usług zleconych przez inwestora. Natomiast jednocześnie umowa konsorcjum przewiduje rozliczenia inwestora wyłącznie z jednym podmiotem (Liderem konsorcjum) i dalsze rozliczenia między tym liderem oraz innymi uczestnikami konsorcjum, to rozliczenia miedzy Liderem a uczestnikami konsorcjum są opodatkowane z zastosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia. Minister Finansów stanął na stanowisku, że konsorcjanci nie rozliczający się bezpośrednio w inwestorem w takiej sytuacji de facto stanowią podwykonawców Lidera.

Niestety w objaśnieniach podatkowych nie wyjaśniono trudniejszych a jednocześnie istotnych i wątpliwych zagadnień dotyczących stosowania nowych przepisów. Branża budowlana od początku 2017 roku z niecierpliwością oczekiwała na wyjaśnienia, które okazały się w większości powtórzeniem przepisów ustawy o VAT a podane przedstawione przykłady prostymi i oczywistymi. Nie wyjaśnione pozostały m.in. kwestie dotyczące sposobu opodatkowania dostawy z montażem, czyli świadczenia, w ramach którego następuje jednocześnie dostawa towaru i świadczenie usług związanych z tą dostawą przez jeden podmiot. Nie wyjaśniono również, czy refakturowanie kosztów należy traktować jako ich wykonawstwo i w związku z tym rozliczać wynagrodzenie podmiotu de facto wykonującego prace z zastosowaniem odwrotnego obciążenia.

Można zatem stwierdzić, iż objaśnienia chronią ale niewiele wyjaśniają. Na pocieszenie warto dodać, że na marcowym posiedzeniu sejmowej komisji gospodarki i rozwoju wiceminister Gruza uspokajał: objaśnienia będą rozszerzane. Dodał też, że branża budowlana będzie traktowana priorytetowo, jeśli chodzi o zwroty VAT.