Prokura - komu i kto może jej udzielić

Prokura w myśl kodeksu cywilnego jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, którego może udzielić przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców. W związku z takim brzmienie przepisów nie możliwe było udzielenie prokury przez przedsiębiorcę wpisanego do CEIDG. Na przestrzeni kilku ostatnich lat w doktrynie podnoszono problem takiej regulacji.

Ustawą z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej, która weszła w życie 30 kwietnia 2018 roku ustawodawca jednoznacznie zrównał uprawnienia osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców w zakresie prokury nadając nowe brzmienie art. 1091 k.c:

Art. 1091. § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

W związku z powyższym prokury udzielić mogą osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jak i ci wpisani do rejestru przedsiębiorców KRS (spółki osobowe i spółki kapitałowe).

Kto może zostać prokurentem? Prokurentem może zostać każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokurentem zatem nie może być ani inna osoba prawna, ani osoba ubezwłasnowolniona, ani co do zasady osoba niepełnoletnia.

Od 1 października 2018 roku ustawą z dnia 26 stycznia 2018 roku o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw będzie obowiązywało nowe brzmienie art. 18§2 kodeksu spółek handlowych wskazujące, że nie będzie mógł być (…) prokurentem również ten, który został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII- XXXVII kodeksu karnego oraz art. 585, art. 587, art. 590 i art. 591 ustawy. Zmianie ulegnie też zasada obliczania czasu trwania zakazu.

Przestępstwa wskazane w nowelizowanym przepisie to między innymi przestępstwa przeciwko ochronie informacji (tj. np. bezprawne uzyskanie informacji, ujawnianie lub wykorzystanie tajemnicy państwowej), przeciwko wiarygodności dokumentów (tj. np. fałszerstwo materialne faktur, wyłudzenie podstępem poświadczenia nieprawdy), przeciwko mieniu (tj. np. kradzież, przywłaszczenie, oszustwo), przeciwko obrotowi gospodarczemu (tj. np. wyłudzenie kredytu, pranie pieniędzy, pokrzywdzenie wierzyciela) czy przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.

Aktualnie powyższy zakaz dotyczy członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatorów, nie obejmuje w swym zakresem prokurentów. Przy rozpatrywaniu wniosków o wpis tych osób, które są składane do Krajowego Rejestru Sądowego dane są weryfikowane z danymi z Krajowego Rejestru Karnego – w sytuacji gdy weryfikacja jest negatywna – osoba wskazana we wniosku nie ma zdolności do pełnienia funkcji członka zarządu, komisji rewizyjnej, rady nadzorczej lub likwidatora, sąd rejestrowy oddala wniosek o jej wpis do KRS.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy sądy często spotykały się z sytuacjami, w których osobom którym odmawiano wpisu do KRS (z uwagi na prawomocny wyrok sądu za przestępstwa wskazane w ustawie) udzielana jest prokura i w ten sposób nabywają one prawo reprezentowania podmiotu – takie działanie oceniane jest jako próba obejścia obowiązujących przepisów.