Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy została szczegółowo uregulowana w Kodeksie Pracy. Można wyróżnić dwie kategorie odpowiedzialności w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych:

• odpowiedzialność pracownika materialna, ponoszona na zasadach ogólnych;
• odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, ponoszona na zasadach szczególnych.

Odpowiedzialność pracownika na zasadach ogólnych obejmuje:

• szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej (odpowiedzialność w ograniczonym zakresie),
• szkodę wyrządzoną z winy umyślnej (odpowiedzialność w pełnej wysokości).

 
Przesłankami odpowiedzialności materialnej pracownika na zasadach ogólnych są:

a) naruszenie obowiązków pracowniczych,
b) wina pracownika,
c) wyrządzenie szkody pracodawcy,
d) związek przyczynowy między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych a szkodą.

Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych powstaje z chwilą nawiązania stosunku pracy. Dla jej powstania nie ma potrzeby zawierania dodatkowej umowy z pracownikiem.

Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy wówczas, gdy powstała ona wskutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Oznacza to, że pracownik który dołożył wymaganej staranności do wykonania swego obowiązku, a mimo to naraził pracodawcę na szkodę, nie będzie za tę szkodę ponosił odpowiedzialności.

Na pracodawcy spoczywa obowiązek udowodnienia zarówno szkody, jak i winy pracownika. Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.

Na pracodawcy dochodzącym odszkodowania spoczywa obowiązek wykazania łącznie:

bezprawności działania lub zaniechania pracownika,
jego winy (umyślnej lub nieumyślnej),
powstania straty (szkody),
normalnego związku przyczynowego między zachowaniem pracownika a powstałą szkodą.
Przepisy Kodeksu pracy nie wprowadzają wymagania, aby wymienione w nim okoliczności były udowodnione za pomocą dokumentów. Mogą być one wykazane za pomocą wszelkich środków dowodowych, których wiarygodność i moc dowodową sąd ocenia według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważania zebranego materiału (wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2009 r., III PK 15/2009)

Zakres odpowiedzialności materialnej pracownika za nienależyte wykonywanie obowiązków pracowniczych zależy od rodzaju jego winy. Pracownik, który wyrządził pracodawcy szkodę wskutek nieumyślnego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, ponosi odpowiedzialność w ograniczonej wysokości.

Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Podsumowanie zawiera poniższa tabela.



Powyższe informacje zostały przygotowane na podstawie Kodeksu Pracy oraz rozporządzeń i informacji umieszczonych na stronie państwowej Inspekcji Pracy.

https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/164454/ul%20OdpowiedzMaterPracown%20Internet.pdf