W myśl przepisów ustaw podatkowych (ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) dokonywanie jednorazowych odpisów amortyzacyjnych możliwe jest w trzech przypadkach:

• gdy wartość początkowa składników majątku (jednostkowo) nie przekracza 10 000 zł,
• do wartości 50 000 euro w roku podatkowym dla podatników rozpoczynających działalność i małych podatników w zakresie zakupu środków trwałych z grup 3-8 Klasyfikacji z wyłączeniem samochodów osobowych,
• fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 000 zł.

Jednorazowe odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane od wartości początkowej składników majątku zaliczanych do wyodrębnionych grup (w zależności od wybranego przypadku) w stosowanej dla celów podatkowych Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), tj.:

1. grupa 3 – kotły i maszyny energetyczne;
2. grupa 4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania;
3. grupa 5 – maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne ;
4. grupa 6 – urządzenia techniczne;
5. grupa 7 – środki transportu; z wyłączeniem samochodów osobowych
6. grupa 8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie.

Prawo dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych do wartości 50 000 euro w roku podatkowym przysługuje dwóm grupom podatników.
Pierwszą z nich stanowią podatnicy, którzy w danym roku rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej. Z tej grupy wykluczeni są podatnicy, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej a jednocześnie w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie 2 lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia:

• prowadzili działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niebędącej osobą prawną lub
• działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Drugą grupą podatników uprawnionych do korzystania z jednorazowej amortyzacji są tzw. mali podatnicy, czyli podatnicy, u których wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro (do końca 2019 r. - 1.200.000 euro). Przeliczenia tej kwoty dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. W związku z powyższym małymi podatnikami w roku 2021 są podatnicy, u których wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w 2020 r. kwoty 9 031 000 zł.

Natomiast do korzystania z jednorazowej amortyzacji fabrycznie nowych środków trwałych uprawnieni są wszyscy podatnicy prowadzący działalność gospodarczą. Łączna wysokość jednorazowych odpisów amortyzacyjnych dokonanych w ciągu roku podatkowego na podstawie omawianych przepisów nie może przekroczyć 100 000 zł.